شرایط عمومی پیمان در ایران، واژه های پراهمیتی همچون تحویل موقت و تحویل دایم را تعریف کرده است، اما به دلیل عدم آشنایی برخی فعالان حوزه امنیت الکترونیک با این مباحث، بعضاً مشکلاتی برای ایشان یا کارفرمایانشان بوجود آمده است. به همین دلیل در این مقاله در نشریه امنیت الکترونیک برآن شدیم تا این مفاهیم را برطبق قوانین کشور تشریح کنیم.
تحویل موقت
با توجه به ماده 39 شرایط عمومی پیمان، از زمانی که تمام یا قسمتی از طرح که قابل بهره برداری باشد، تحویل موقت صورت می‌گیرد. در این خصوص موارد زیر نیاز است مورد توجه قرار گیرد:
- در تحویل موقت، گروهی شامل نماینده کارفرما، نماینده دستگاه نظارت و نماینده، پیمانکار کمیت و کیفیت طرح اجرا شده را با دقت مورد بررسی قرار می‌دهند و موارد نقص احتمالی را صورت جلسه و مدت زمان رفع نقص را مشخص می‌نماید.
- در صورتی که نقصی مشاهده نگردید، صورتجلسه تحویل موقت تنظیم می‌گردد.
- تجهیزات و ماشین‌آلاتی را که مربوط به پیمانکار است و نیز مصالح مصرف نشده، توسط پیمانکار از کارگاه خارج می‌شود.
- ساختمان‌ها و سایر تأسیسات که به عنوان تجهیز کارگاه احداث کرده است، در صورتی که موردنیاز پیمانکار نباشد، تخریب و مصالح آن را از کارگاه خارج می‌نماید.
- پیمانکار حق دارد ضمانتنامه انجام تعهدات موضوع ماده 34 شرایط عمومی را آزاد و نصف سپرده حسن انجام کار موضوع ماده 35 شرایط عمومی پیمان را دریافت نماید، به شرطی که با گواهی دستگاه نظارت با توجه به صورت‌وضعیت دریافتی پیمانکار معلوم گردد که «اضافه دریافتی ندارد.» و «حقوق دولتی (بیمه و مالیات) را پرداخت کرده باشد.»
به‌صورت خلاصه، اقداماتی که بعد از تحویل موقت می‌بایست انجام شود، به شرح زیر است:
- رفع نقص کامل کار (در صورتیکه نقایصی در صورتجلسه‌ی تحویل موقت به آنها اشاره شده باشد)
- تهیه صورتجلسه تحویل موقت بدون نقص
- تهیه صورت‌وضعیت قطعی
- تطبیق پرداخت صورت وضعیت قطعی با ماقبل قطعی
- در صورت عدم بدهی پیمانکار، آزادسازی ضمانتنامه انجام تعهدات و نصف سپرده حسن انجام کار
تحویل قطعی (Final Take Over)
پس از تحویل موقت، برای اطمینان از اجرای صحیح پروژه، مدتی را که معمولاً یک‌سال است به عنوان دوره تضمین، نگهداری یا گارانتی منظور می‌شود و پس از مبادرت به تحویل قطعی می‌گردد که موارد زیر قابل عنایت است:
- در این دوره اگر اشکال و یا عیبی مشاهده شود که خسارت مذکور ناشی از بی‌دقتی پیمانکار باشد، نظیر ریزش سقف یا چکه کردن و امثال آن، پیمانکار موظف است به رفع نقص می‌باشد. در حقیقت در طول دوره تضمین معایبی از طرف پیمانکار قابل رفع است که معایب مذکور از طرف دیگران عارض نشده باشد و لذا خسارت‌های نظیر شکستن شیشه یا تخریب به علت حوادثی نظیر زلزله و سیل متوجه پیمانکار نخواهد بود.
- پس از پایان دوره تضمین کمیسیون تحویل قطعی در محل کار حاضر و در صورت عدم مشاهده عیب، صورتجلسه تحویل قطعی تنظیم می‌گردد.
- در مقابل ارایه صورتجلسه تحویل قطعی به دستگاه اجرایی، نصف دوم سپرده حسن انجام کار به پیمانکار مسترد و مرحله پایانی خاتمه می‌یابد و رابطه پیمانکار کلاً با دستگاه اجرایی و نظارت قطع می‌گردد. (به جز صورت‌وضعیت‌های تعدیل و تفاوت مصالح)
در خصوص صورت وضعیت قطعی (Final statement)موارد زیر را در نظر داشته باشید:
در تبصره بند الف ماده 37 شرایط عمومی پیمان قید شده است که تمام صورت‌وضعیت‌های پرداختی به پیمانکار جنبه موقت دارد و لذا ملاک قطعی مفاصا حساب با پیمانکار نخواهد بود. (تصویبنامه شماره 3471 مورخ 71/2/12 هیأت وزیران در خصوص ضورت وضعیت قطعی جلد پنجم دستورالعمل‌های سازمان ملاحظه شود.)
در خصوص صورت‌وضعیت قطعی نکات زیر قابل توجه است:
- پیمانکار موظف است همراه با دستگاه نظارت نسبت به اندازه‌گیری مقادیر کارهای انجام شده براساس ریزمتره صورت وضعیت قطعی را تنظیم نماید.
- در صورتی که پیمانکار ظرف مدت تعیین شده پس از اخطار دستگاه نظارت جهت اندازه‌گیری مراجعه ننماید، دستگاه نظارت رأساً اقدام به اندازه‌گیری و تهیه صورت‌وضعیت قطعی می‌نماید.
- صورت‌وضعیت تهیه شده را جهت امضا برای پیمانکار می‌فرستد. این صورت‌وضعیت جنبه قطعی دارد، ضمن این‌که هزینه تنظیم و تهیه صورت‌وضعیت به حساب بدهی پیمانکار منظور می‌گردد.
- در صورتیکه پیمانکار معترض باشد به استناد ماده 53 شرایط عمومی پیمان به مقامات موضوع ماده 53 شکایت می‌نماید. (مقامات قضایی)
- حداکثر مدت اندازه‌گیری و تهیه صورت‌وضعیت و هم‌چنین زمان اعتراضات احتمالی 6 ماه خواهد بود. یک ماه از تاریخ تحویل موقت صورت‌وضعیت قطعی توسط پیمانکار تهیه و به مشاور تحویل نماید. مشاور ظرف 3 ماه رسیدگی به دستگاه اجرایی ارسال نماید و دستگاه اجرایی ظرف دو ماه صورت‌وضعیت را رسیدگی و اعلام نظر نماید. (ماده 40)
- در صورت‌وضعیت قطعی مصالح پای کار و علی‌الحساب منظور نمی‌شود مگر این‌که پیمان براساس ماده 48 خاتمه و مصالح پای کار برای ادامه کار مورد نیاز کارفرما باشد.
- با توجه به صورت وضعیت قطعی و مشخص شدن مطالبات و یا بدهی پیمانکار، نسبت به آزاد کردن ضمانتنامه و استرداد نصف سپرده حسن انجام کار اقدام می‌گردد. ضمنا براساس تصویبنامه شماره 3471 مورخ 71/2/12 هیأت وزیران در صورتی که برای رسیدگی به صورت وضعیت قطعی نیاز باشد می‌توان ار کارشناسان خارج از دستگاه اجرایی که تشخیص صلاحیت شده سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی باشد، استفاده نماید.
ماده 41 شرایط عمومی پیمان
تبصره 1- هرگاه هیأت تحویل قطعی، عیب و نقضی ناشی از کار پیمانکار مشاهد کند، برای رفع آنها طبق ماده 42 رفتار می‌شود.
تبصره 2- اگر پیمانکار در پایان دوره تضمین تعیین شده در ماده 5 موافقتنامه، تقاضای تحویل قطعی کار را ننماید، مکلف به رفع نواقصی ناشی از کار خود که تا تاریخ تقاضای تحویل قطعی بروز کرده است می‌باشد و تاریخ تقاضای پیمانکار ملاک اقدامات مربوط به تحویل قطعی است.
تبصره 3- اگر کارفرما با وجود تقاضای پیمانکار، اقدام به اعزام هیأت تحویل نکند و این تأخیر بیش از دو ماه به طول انجامد و پس از درخواست مجدد پیمانکار و انقضای یک ماه از تاریخ تقاضای مجدد کارفرما در این زمینه اقدامی نکند، عملیات موضوع پیمان تحویل قطعی شده تلقی می‌گردد و باید اقدامات پس از تحویل قطعی در مورد آن انجام شود.
ماده 42 شرایط عمومی پیمان
اگر در دوره تضمین، معایب و نواقصی در کار ببیند که ناشی از کار پیمانکار باشد، پیمانکار موظف است که آن معایب و نواقص را به هزینه خود رفع کند. برای این منظور، کارفرما مراتب را با ذکر معایب و نواقص در محل آنها به پیمانکار ابلاغ می‌کند و پیمانکار باید حداکثر 15 روز پس از ابلاغ کارفرما، شروع به رفع معایب و نواقص می‌کند و آنها را طی مدتی که مورد قبول کارفرما است، رفع نماید.
هرگاه پیمانکار در انجام این تعهد قصور ورزد یا مسامحه کند، کارفرما حق دارد آن معایب را خودش یا به ترتیبی که مقتضی بداند رفع نماید و هزینه آن را به اضافه 15 درصد، از محل تضمین پیمانکار یا هر نوع مطالبات و سپرده‌ای که پیمانکار نزد او دارد، برداشت نماید.
هزینه‌های حفاظت، نگهداری و بهره‌برداری کارهای تحویل موقت شده در دوره تضمین به عهده کارفرماست.